Πρώην κατασκηνώσεις ΠΙΚΠΑ: ένας χώρος ανοιχτής φιλοξενίας και δημιουργίας για τους πρόσφυγες στη Λέσβο

Το στρατόπεδο στη Μόρια είναι σαν φυλακή όπου στέλνονται οι πρόσφυγες αμέσως μετά την ‘παράνομη’ είσοδό τους στη χώρα. Ο καταυλισμός στο Καρά Τεπέ είναι κλειστός για τους επισκέπτες/ριες που ενδιαφέρονται να τον επισκεφτούν.

Απέναντι σε αυτήν την εικόνα, που ήταν και η πρώτη που λάβαμε από τη Λέσβο, υπάρχει και ένα διαφορετικό παράδειγμα, όπως μάθαμε αργότερα. Πρόκειται για τον ανοιχτό χώρο φιλοξενίας στις πρώην κατασκηνώσεις ΠΙΚΠΑ, τον οποίο αυτοδιαχειρίζονται πρόσφυγες και εθελοντές/ριες μαζί, σαν μία ενιαία κοινότητα.

Όταν φτάσαμε στον χώρο ήμασταν ακόμα μουδιασμένοι από την εμπειρία που προσλάβαμε από τα άλλα δύο κέντρα, τα οποία προσπαθήσαμε να επισκεφτούμε προηγουμένως. Μπήκαμε μέσα και αρχίσαμε να εξηγούμε όσο πιο αναλυτικά γινόταν ποιοι είμαστε και τι μας φέρνει στη Λέσβο, ώστε να ενισχύσουμε τις πιθανότητες να μας επιτρέψουν να περάσουμε. Η απάντηση των εθελοντών του πρώην ΠΙΚΠΑ (πλέον Lesvos Solidarity) στη Νεάπολη της Λέσβου ήταν αφοπλιστική: «Πάμε μια βόλτα;»

Βγήκαμε να περπατήσουμε και μας ξενάγησαν στον χώρο της παλιάς παιδικής κατασκήνωσης, απαντώντας ταυτόχρονα σε όλες τις ερωτήσεις μας. Εκεί μέσα είδαμε χαρά, ανθρωπιά και δημιουργία. Είδαμε προσπάθεια να απαντηθούν ο φόβος και η αγωνία, με σεβασμό απέναντι στους ανθρώπους που τα βιώνουν καθημερινά, ενώ θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο ότι δεν θα πρέπει να τα βιώνουν.

Ζωγραφιές στους τοίχους και στα μονοπάτια, συλλογικοί χώροι για την αυτό-οργάνωση των προσφύγων ως προς τις βασικές τους ανάγκες όπως μαγείρεμα και πλύσιμο των ρούχων, αλληλεγγύη που ξεχειλίζει σε υλική υποστήριξη από την τοπική κοινωνία, σκέψεις και δημιουργικά σχέδια για το μέλλον.

Δύο πράγματα μας εντυπωσίασαν περισσότερο:

Το πρώτο ήταν ένα project επανάχρησης, στα πλαίσια του οποίου οι ίδιοι οι πρόσφυγες δημιουργούν τσάντες και θήκες για κινητά τηλέφωνα από πεταμένα σωσίβια, σε διάφορα σχέδια και χρώματα. Το σχέδιό τους για το μέλλον; Να συνεργαστούν με σχεδιαστές/ριες από το εξωτερικό και να επεκτείνουν την γκάμα προϊόντων τους, ώστε να τα εξάγουν και σε άλλες χώρες.

Το δεύτερο είναι ένα πρόγραμμα ανταλλαγής εκμάθησης γλωσσών, όπου πρόσφυγες και ντόπιοι/ες μαθαίνουν ο ένας στην άλλη τις γλώσσες που μιλούν, ανταλλάσσοντας με αυτό τον τρόπο γνώσεις, δεξιότητες και αλληλεγγύη. Αρκετοί από τις/τους πρόσφυγες εργάζονται ήδη με κάποιες ΜΚΟ ως διερμηνείς και μεταφράστριες.

Το κέντρο φιλοξενίας στις πρώην κατασκηνώσεις ΠΙΚΠΑ μας καλεί να διερωτηθούμε και απαντάει ταυτόχρονα σε ερωτήματα, όπως:

Μπορεί μια ανθρώπινη ζωή να χαρακτηρίζεται ως ‘παράνομη’;

Πόσο ηθικό και δίκαιο είναι να κρατούνται άνθρωποι σε φυλακές υπό άθλιες συνθήκες διαμονής και υγιεινής;

Ποια μπορεί να είναι η λύση για τους πρόσφυγες που διαμένουν σήμερα στη χώρα μας; Η κράτηση και η απομόνωσή τους σε διάσπαρτα κέντρα κράτησης μακριά από τις πόλεις, ή η ένταξή τους μέσα σε κοινωνίες όπου θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους, εξασφαλίζοντας μια αξιοπρεπή ζωή χωρίς εκμετάλλευση;

Τα παραδείγματα και από άλλες πόλεις είναι ήδη αρκετά, ενώ η δημιουργική φαντασία που τα χαρακτηρίζει μας δείχνει ότι θα μπορούσαν να γίνουν ακόμα περισσότερα. Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και του κόσμου, οι πρόσφυγες παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους, βρίσκουν λύσεις, και μαζί με δίκτυα αλληλεγγύης, τα βάζουν σε εφαρμογή και τα αναπτύσσουν. Η καθημερινή επαφή μαζί τους αποδεικνύει ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι άνθρωποι με τεράστιες δυνατότητες και όρεξη, και μπορούν να κάνουν πολλά, αν βρουν πρόσβαση σε απαραίτητες υποδομές, πόρους και ευκαιρίες, στη βάση της ισότητας και της αλληλεγγύης.

Είναι ικανοί και ικανές να αρπάξουν τη ζωή από τα μαλλιά και να τη μετατρέψουν σε δημιουργία, όπως έχουν αποδείξει σε αναρίθμητες περιστάσεις. Κι εμείς, έχουμε μόνο να κερδίσουμε από τη συμβίωση μέσα σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες που θέτουν σαν προτεραιότητα την ενδυνάμωση όλων των μελών τους, χωρίς διακρίσεις.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε:

http://www.lesvossolidarity.org/index.php/el/

https://www.facebook.com/pikpalesvos/

 

Αρχική δημοσίευση: Νόστιμον ήμαρ

Λέξεις – εικόνες: Χριστίνα Σακαλή

Ευτυχισμένο plasticless 2016!

Το 365 2less plastic project κλείνει έναν χρόνο ζωής και σας εύχεται Χρόνια Πολλά και Ευτυχισμένο PlasticLess 2016, με ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο δημιουργημένο εξ’ ολοκλήρου από βιβλία!

Το skateboard στην υπηρεσία της επανάχρησης

Θα μπορούσε ο εξοπλισμός ενός αθλήματος να γίνει το υλικό έμπνευσης για την κατασκευή πολύχρωμων αντικειμένων με αισθητική και χρηστική αξία; Ναι αν αυτό είναι το skateboard! Με μια κλεφτή ματιά στο διαδίκτυο ανακάλυψα ότι οι σανίδες skateboard μπορούν να (επανα) χρησιμοποιηθούν και να μετατραπούν σε παιδικά παιχνίδια, γυαλιά ηλίου, καλύμματα για iphone, έπιπλα και σκαμπό, κοσμήματα, τσαντάκια, αγάλματα, έργα τέχνης, ακόμα και μουσικά όργανα όπως κιθάρες!

Απολαύστε μερικά στις φωτογραφίες που ακολουθούν και πάρτε ιδέες για να μεταμορφώσετε και τις δικές σας χρωματιστές σανίδες!

Την επόμενη εβδομάδα το μπλογκ 365 2lessplastic δεν θα ανανεωθεί με νέα άρθρα λόγω πολλαπλών δραστηριοτήτων και του αγαπημένου φεστιβάλ κινηματογράφου θεσσαλονίκης που σηκώνει σήμερα αυλαία για δέκα ημέρες. Μπορείτε όμως να ρίχνετε ματιές στην πλούσια συλλογή των παλαιότερων άρθρων για να μη σας λείψουμε 😉

     

Ένα ποδήλατο από χαρτόνι που κοστίζει μόνο 20 δολάρια!

Θα ανεβαίνατε ποτέ σε ένα χαρτονένιο ποδήλατο; Μπορεί να ακούγεται αστείο, όμως το ποδήλατο από χαρτόνι έχει γίνει πραγματικότητα και είναι κατασκευασμένο 100% από ανακυκλώσιμα υλικά. Αποτελείται σχεδόν ολόκληρο από χαρτόνι συσκευασιών ακόμα και η σέλα, καθώς και ανακυκλωμένα υλικά όπως λάστιχα αυτοκινήτων για τις ρόδες. Έτσι, το πιο οικολογικό μέσο μεταφοράς και ένα από τα πιο οικολογικά μέσα ψυχαγωγίας και αθλητισμού μετατρέπεται σε ένα αντικείμενο με χαμηλή τιμή αλλά υψηλή αξία επανάχρησης!

Το ποδήλατο από χαρτόνι κατασκευάστηκε από τον εφευρέτη ισραηλινής καταγωγής Izhar Gafni ο οποίος εδώ και τρία χρόνια προσπαθεί να βρει χρηματοδότηση για την παραγωγή του ενώ τη στιγμή που γράφεται το άρθρο, το ποδήλατο βρίσκεται σε διαδικασία πατεντοποίησης και πολύ σύντομα θα βρίσκεται στην αγορά προς πώληση. Πριν την τελική του χρήση το ποδήλατο περνάει από μια διαδικασία ρητινοποίησης κατά την οποία το χαρτόνι επαλείφεται με ρητίνη (ρετσίνι) για να αποχτήσει αντοχή και να γίνει αδιάβροχο. Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε να παρακολουθήσετε τη θαυμαστή δημιουργία του καθώς και την οδήγησή του μέσα από μια λιμνούλα με νερό.

Εκτός από τον Izhar Gafni και άλλα άτομα ενδιαφέρθηκαν να κατασκευάσουν ένα παρόμοιο ποδήλατο, όπως για παράδειγμα ο Jose Ramil Seneris που δημιούργησε ένα ποδήλατο από χαρτόνι προσθέτοντας αξεσουάρ όπως τα γρανάζια της αλυσίδας που έφτιαξε με τη χρήση 3D-εκτυπωτή! Το χαρτονένιο 3D ποδήλατο, ο Jose Ramil Seneris το κατασκεύασε στο τεχνολογικό μουσείο καινοτομίας του San Jose στην Καλιφόρνια.

Το φθηνό και ελαφρύ ποδήλατο από ανακυκλωμένο χαρτόνι, σύμφωνα με τους δημιουργούς του μπορεί να φέρει την επανάσταση στους δύο τροχούς κάνοντας το ποδήλατο ένα μέσο καθημερινής χρήσης σε φτωχές και υποβαθμισμένες χώρες, όπου οι κάτοικοι δεν θα μπορούσαν ποτέ να αγοράσουν ένα κανονικό ποδήλατο. Αναμένουμε με μεγάλη ανυπομονησία τα αποτελέσματα!

 

Πασαρέλα με ανακυκλώσιμα υλικά!

Μια ενδιαφέρουσα εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη την προηγούμενη εβδομάδα έβαλε στο επίκεντρο σκουπίδια και ανακυκλώσιμα υλικά προκαλώντας μας να τα χρησιμοποιήσουμε για … δημιουργία. Η εκδήλωση-περφόρμανς Νέα παραλία_Νέα πασαρέλα που διοργάνωσε ο σύλλογος Φίλοι της Νέας Παραλίας ήταν μια προσπάθεια δημιουργίας ενδυμάτων και αξεσουάρ από ανακυκλώσιμα υλικά όπως πλαστικές σακούλες, τενεκεδάκια αναψυκτικών, εφημερίδες, πλαστικά γάντια, καλαμάκια, φελλούς, και παρουσίασής τους στο κοινό της Θεσσαλονίκης δίπλα στη θάλασσα στο χώρο της νέας παραλίας.

Ήταν μια πρωτότυπη εκδήλωση που εντυπωσίασε τους παρευρισκόμενους με τη φαντασία των σχεδιαστών, αλλά και με διάφορα happenings μουσικής και χορού σε μια ατμόσφαιρα ζεστή αλλά και βροχερή, λόγω καιρού. Στα θετικά επίσης της εκδήλωσης ήταν ότι οι δημιουργίες παρουσιάστηκαν από ‘μοντέλα’ διαφορετικών ηλικιών, σωματικής διάπλασης και στυλ που ήταν όλοι και όλες απλοί ερασιτέχνες. Θα θέλαμε και περισσότερους άνδρες πάνω στην πασαρέλα, αλλά παρ’ όλα αυτά ήταν μια διοργάνωση που αμφισβήτησε τα στερεότυπα της βιομηχανίας μόδας, στέλνοντας μηνύματα για τη βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων μας αλλά και την πλαστική ρύπανση!

Για όποιον/α δεν κατάφερε να βρίσκεται εκεί αλλά ενδιαφέρεται να τα γνωρίσει από κοντά, τα ρούχα από ανακυκλώσιμα υλικά θα αποτελέσουν αντικείμενο έκθεσης στο περίπτερο του Κήπου του Απογευματινού Ήλιου στη νέα παραλία, με εγκαίνια το Σάββατο 17 Οκτωβρίου στις 20.00.

Αγαπημένη μας εικόνα η κυρία με την χαρτονένια επιγραφή σε σχήμα καρδιάς που ενημερώνει τον κόσμο επί πασαρέλας ότι το πλαστικό παραμένει στο περιβάλλον και ρυπαίνει για 450 χρόνια. Ελπίζω κάποιοι/ες να πείστηκαν να το χρησιμοποιούν λιγότερο μετά από αυτή την τόσο καλαίσθητη προτροπή!

          

Photos by Stefanos Tsakiris

Κουταλομαχαιροπίρουνο a.k.a. spork!

Μια ακόμα ιδέα που ανακάλυψα και που μας βοηθά να μειώσουμε τις συσκευασίες μίας χρήσης είναι το κουταλομαχαιροπίρουνο ή αλλιώς spork. Με αφορμή ένα ποδηλατικό ταξίδι που έκανα πέρσι το καλοκαίρι και έπρεπε να βρω τρόπους να κουβαλήσω μαζί μου όσο πιο λίγα πράγματα μπορώ, ένας φίλος μου δάνεισε ένα τέτοιο spork το οποίο αποδείχτηκε πολύ ελαφρύ και πρακτικό, ενώ φέτος το καλοκαίρι το ανακάλυψα τυχαία και το αγόρασα από το κατάστημα Πετρίδη με τα είδη camping στη Θεσσαλονίκη.

Το κουταλομαχαιροπίρουνο αυτό είναι μεν από πλαστικό αλλά θεωρείται ασφαλές μια που δεν περιέχει την τοξική ουσία BPA και είναι επαναχρησιμοποιούμενο, δηλαδή το πλένεις και το χρησιμοποιείς όσες φορές θέλεις χωρίς να δημιουργείς πλαστικά απορρίμματα. Έχει δύο πλευρές, η μία είναι κουτάλι και η άλλη πιρούνι, ενώ η πλευρά του πιρουνιού στην άκρη της έχει δοντάκια σαν μαχαίρι. Τρία σε ένα δηλαδή, σε μια εξαιρετικά ελαφριά συσκευασία που γλιστράει ακόμα και στην πιο γεμάτη τσάντα.

Το spork που βρήκα στον Πετρίδη είναι της εταιρείας Light my Fire από τη Σουηδία και ήταν σε συσκευασία με 2 sporks σε θήκη που κλείνει για να παραμένουν καθαρά και με ένα κρικάκι  στην κορυφή για να κρεμαστούν κάπου αν και όταν χρειαστεί. Η εταιρεία διαθέτει πολλά ακόμα είδη camping σε πολύ ωραία σχέδια και χρώματα, εξίσου πρακτικά, ελαφριά και οικολογικά (επειδή έτσι μειώνονται οι συσκευασίες μίας χρήσης). Το συγκεκριμένο μάλιστα spork βγαίνει και ειδικά σχεδιασμένο για αριστερόχειρους/ες και ονομάζεται lefty! Τι άλλο πια για να το αγαπήσουμε;

   

Φάρμακα και μπουκάλια που εκπέμπουν φως

Φανταστήκατε ποτέ ότι τα φωτιστικά σας θα μπορούσαν να είναι φτιαγμένα από συσκευασίες φαρμάκων ή από πλαστικά μπουκάλια; Και όμως μια ομάδα καλλιτεχνών που ονομάζεται Walking Chair κάνει ακριβώς αυτό. Μαζεύει πλαστικά σκουπίδια όπως άδειες συσκευασίες φαρμάκων (blisters) και χρησιμοποιημένα πλαστικά μπουκάλια (pet bottles) και τα μετατρέπει σε φωτιστικά με διάφορους ευφάνταστους τρόπους. Έτσι, έχουν δημιουργήσει μια σειρά φωτιστικών για διάφορες χρήσεις που ονομάζεται Sister Blister ενώ η σειρά Pet Light από πλαστικά μπουκάλια περιλαμβάνει φωτιστικά σε σχήμα δέντρου, installations και πολυέλαιους, ενώ τα πιο απλά σχέδια σου επιτρέπουν να προσθέσεις εσύ τα πλαστικά μπουκάλια που διαθέτεις στο σπίτι σου. Ιδιαίτερα πρωτότυπη πρωτοβουλία επανάχρησης πλαστικών απορριμμάτων που σε αντίθετη περίπτωση θα κατέληγαν στα σκουπίδια ή στην ανακύκλωση.

Η ομάδα έχει στούντιο στη Βιέννη όπου φτιάχνει και άλλα αντικείμενα με διάφορους δημιουργικούς τρόπους ενώ τα προϊόντα της πωλούνται σε διάφορα μουσεία του κόσμου και στο διαδίκτυο, αν και δυστυχώς οι τιμές δεν είναι ιδιαίτερα προσιτές. Θαυμάστε τα υπέροχα σχέδια και χρώματα των φωτιστικών Walking-Chair και δείτε εδώ πληροφορίες για το που μπορείτε να βρείτε τα προϊόντα τους!

   

YUKI bags: τσάντες από υφάσματα για καθίσματα αυτοκινήτων

Ένα ακόμα ιδιαίτερο κατάστημα που επισκέφτηκα το καλοκαίρι ήταν στη Λισαβώνα όπου ανακάλυψα τις τσάντες YUKI. Οι τσάντες αυτές βγαίνουν σε διάφορα σχέδια και σχήματα και η έμπνευση για τη δημιουργία τους προήλθε από την Patricia, ιδρύτρια των Yuki bags, που όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα τους, έψαχνε μια κατάλληλη τσάντα για να κουβαλάει το εξοπλισμό της για τα μαθήματα πολεμικών τεχνών.

Αυτό που τις κάνει πολύ ενδιαφέρουσες όμως είναι ότι φτιάχνονται από περισσεύματα υφάσματος που προορίζονται για να γίνουν καθίσματα αυτοκινήτων. Αν και θα προτιμούσαμε να είναι φτιαγμένες από ήδη χρησιμοποιημένα υφάσματα αυτοκινήτων ώστε να προωθούν την πρακτική της επανάχρησης, παρ’ όλα αυτά είναι σημαντικό το ότι τα υφάσματα που περισσεύουν δεν πετιούνται αλλά γίνονται πολύ όμορφες και πρακτικές τσάντες. Στην ιστοσελίδα τους μπορείτε να δείτε ολόκληρη την γκάμα και τα σχέδια που υπάρχουν καθώς και να παραγγείλετε ηλεκτρονικά.

Στο μικρό αυτό κατάστημα της Λισαβώνας, εκτός από τις τσάντες YUKI βρήκα επίσης βραχιόλια από ανακυκλωμένες μετροταινίες, τα πανέμορφα πλακάκια Azulejos καθώς και άλλα αντικείμενα από φυσικά υλικά. Μπορείτε να τα απολαύσετε όλα στις φωτογραφίες που ακολουθούν!

Ταξιδεύοντας στην Πορτογαλία σε ρυθμούς απομεγέθυνσης

Το δεύτερο μακρινό ταξίδι που έκανα μέσα στο καλοκαίρι ήταν στην Πορτογαλία όπου ταξίδεψα για να παρακολουθήσω ένα σεμινάριο και ένα καραβάνι απομεγέθυνσης/αποανάπτυξης.

Το κίνημα της απομεγέθυνσης (degrowth movement) υποστηρίζει ένα εναλλακτικό οικονομικό μοντέλο ‘ανάπτυξης’ με βάση τις πραγματικές και τις συνολικές ανάγκες του ανθρώπου (και όχι μόνο υλικές), τη μείωση της υπερκατανάλωσης, τη συνειδητή στροφή προς έναν πιο φυσικό και απλό τρόπο ζωής και τον σεβασμό των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό συνδέεται στενά και με τη βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων, τη μείωση της πλαστικής ρύπανσης και των σκουπιδιών γενικότερα, καθώς και με την ιδέα της μείωσης-επανάχρησης-ανακύκλωσης των προϊόντων που χρησιμοποιούμε.

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο που έγραψα για την εμπειρία μου από αυτό το ταξίδι και για το κίνημα της απομεγέθυνσης, όπως δημοσιεύτηκε στο parallaximag και στον enallaktikos.gr:

Τι μπορούμε να κάνουμε όταν οι αντιφάσεις ενός οικονομικού συστήματος που βασίζεται στην εκμετάλλευση πόρων, περιβάλλοντος, ζώων και ανθρώπων οδηγούν το ίδιο αυτό σύστημα σε στασιμότητα και οπισθοδρόμηση;

Ποια είναι η λύση όταν η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη βουλιάζει σε συνεχιζόμενη ύφεση ή έντονη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης;

Τι εναλλακτική υπάρχει όταν διαφαίνεται καθαρά πλέον με βάση τα σημερινά δεδομένα ότι η παγκόσμια οικονομία αδυνατεί να ξαναβρεί τους ρυθμούς ανάπτυξης που κάποτε ίσως κάποιοι από εμάς πιστέψαμε ότι το παρών οικονομικό σύστημα θα μπορούσε να προσφέρει;

Για να ανακαλύψω απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα αποφάσισα να συμμετέχω σε έναν ιδιαίτερα ενδιαφέρον κύκλο σεμιναρίων με θέμα την αποανάπτυξη ή απομεγέθυνση όπως προτιμούν να την αποκαλούν ορισμένοι ερευνητές/ριες στην Ελλάδα (ο όρος προέρχεται από τη μετάφραση του αγγλικού degrowth).

Το κίνημα της απομεγέθυνσης δηλώνει ότι θεωρεί αδύνατη την απεριόριστη ανάπτυξη σε ένα περιβάλλον ή έναν κόσμο με περιορισμένους πόρους, και διεκδικεί / ερευνά τη στροφή προς ένα εναλλακτικό οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης που:
-καταδικάζει την υπερβολική κατανάλωση η οποία δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου,
– θέτει σε προτεραιότητα την προστασία των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια της παραγωγής,
– ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη των διαφορετικών πτυχών της προσωπικότητας του ανθρώπου, αντί να επικεντρώνεται αποκλειστικά στην κάλυψη των υλικών τους αναγκών.

Η απάντηση που θα έδινα σε όσους/ες διερωτώνται τι μπορεί να σημαίνει ο σχετικά αμφιλεγόμενος όρος της απομεγέθυνσης είναι ότι αναφέρεται σε ένα οικονομικό μοντέλο που επιλέγει να παράγει περισσότερα από κάποια πράγματα και λιγότερο από κάποια άλλα, με κριτήριο την ωφέλεια του πλανήτη στο σύνολο. Είναι επίσης σημαντικό να διαφοροποιηθεί από την ύφεση που σημαίνει αρνητική ανάπτυξη λόγω οικονομικής κρίσης και αδυναμίας του οικονομικού συστήματος να στηρίξει ένα ικανό επίπεδο παραγωγής, αλλά αναφέρεται στη συνειδητή στροφή προς ένα εναλλακτικό, περισσότερο ανθρώπινο και πραγματικά βιώσιμο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης.

Το κίνημα της απομεγέθυνσης δεν είναι ακόμα ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Ελλάδα, παρ’ όλα αυτά στο εξωτερικό και κυρίως στη Δυτική Ευρώπη υπάρχουν δίκτυα έρευνας και προώθησής του σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, όπως το Research and Degrowth και το GROWL (η ονομασία προέρχεται από τα αρχικά της φράσης GROW Less). Έτσι, το σεμινάριο που παρακολούθησα τον Ιούλιο στην Πορτογαλία αποτελούσε μέρος ενός ολοκληρωμένου κύκλου σεμιναρίων που διήρκεσε περίπου ενάμιση χρόνο και διοργανώθηκε από το ευρωπαϊκό δίκτυο GROWL και συνεργάτριες οργανώσεις σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, ενώ τα θέματα των σεμιναρίων είχαν σχέση με την απομεγέθυνση καθώς και τα επιμέρους ζητήματα που άπτονται αυτής σε διάφορα επίπεδα.

Για παράδειγμα το σεμινάριο που διοργανώθηκε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη από τη ΜΚΟ Αντιγόνη είχε θέμα ‘Απομεγέθυνση και Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία’ ενώ το σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε στην Πορτογαλία και αποτέλεσε το τελευταίο του κύκλου είχε θέμα ‘Απομεγέθυνση και Δημόσιες Πολιτικές’. Άλλες θεματικές ενότητες σε άλλες χώρες σχετίζονταν με την οργάνωση της εργασίας, τη γεωργική παραγωγή και την αυτονομία της τροφής, την ανάπτυξη και το χτίσιμο της τοπικής κοινότητας κ.ά. Ο σκοπός μάλιστα του κύκλου των σεμιναρίων ήταν να χτίσει ένα δίκτυο ερευνητών/ιών και εκπαιδευτών/ιών στο θέμα της απομεγέθυνσης και οι συμμετέχοντες/ουσες είχαν την ευκαιρία στο τέλος των εργαστηρίων να κάνουν μια παρουσίαση μικροδιδασκαλίας πραγματοποιώντας κάποια άσκηση ή case study με την υπόλοιπη ομάδα, ώστε στη συνέχεια να συμπεριληφθούν στο ευρωπαϊκό δίκτυο επίσημων εκπαιδευτών για την απομεγέθυνση του GROWL.

Έτσι λοιπόν, κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου που πραγματοποιήθηκε στην Πορτογαλία και συγκεκριμένα στη μικρή πόλη Montemor-o-novo που απέχει περίπου 100 χλμ από τη Λισαβώνα, συζητήσαμε για την απομεγέθυνση σε θεωρητικό επίπεδο, και ενημερωθήκαμε για τις πολιτικές απομεγέθυνσης και συνεργατικής οικονομίας που εδώ και μερικές δεκαετίες προωθεί ο δήμος, ο οποίος αποτελεί και έναν από τους είκοσι περίπου δήμους της χώρας με αριστερή διακυβέρνηση. Επιπλέον μέσα από ομαδικές ασκήσεις και διαδραστικά παιχνίδια, εξερευνήσαμε τι σημαίνει απομεγέθυνση σε προσωπικό επίπεδο καθημερινότητας, καθώς και σε πολιτικό επίπεδο, σε επίπεδο παραγωγής-κατανάλωσης και σε παγκόσμιο επίπεδο, μιλήσαμε για τα κοινά αγαθά (commons) και τα δίκτυα P2P (peer to peer) και δουλέψαμε σε πιθανά σενάρια και case studies, βασισμένα σε πραγματικά γεγονότα που απειλούν συγκεκριμένες περιοχές και κοινότητες της χώρας. Για παράδειγμα μελετήσαμε τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή και πιθανά σενάρια αντιμετώπισης σε μια από τις πολλές παράκτιες περιοχές της Πορτογαλίας, καθώς και τα σχέδια εξόρυξης χρυσού στην αγροτική περιοχή Évora κοντά στην πόλη Montemor-o-novo όπου γινόταν και το σεμινάριο.

Όμως το ωραιότερο κομμάτι αυτής της εμπειρίας που κράτησε περίπου δύο εβδομάδες ήταν το καραβάνι της απομεγέθυνσης που πραγματοποιήσαμε μετά το σεμινάριο. Έτσι, μετά από μία περίπου εβδομάδα μαθημάτων, workshops και συζητήσεων, ξεκινήσαμε για ένα αργό ταξίδι περιήγησης από το Montemor-o-novo μέχρι τη Λισαβώνα χωρίς αυτοκίνητα και με μέσα μεταφοράς το ίδιο μας το σώμα ή μόνο όσα είναι συμβατά με την έννοια της απομεγέθυνσης, δηλαδή περπατώντας και κάνοντας ποδήλατο, ενώ η άφιξή μας στην πόλη της Λισαβώνας έγινε με το καράβι που μας πέρασε από την πόλη Setubal απέναντι στο όμορφο λιμάνι της Λισαβώνας. Κατά τη διάρκεια του καραβανιού συναντήσαμε χωριά με τοπικά πανηγύρια και πόλεις όπου δραστηριοποιούνται συλλογικότητες που έχουν σχέση με το κίνημα της απομεγέθυνσης. Για παράδειγμα στο Setubal γνωρίσαμε την ομάδα της αυτοδιαχειριζόμενης τοπικής εφημερίδας MAPA Jornal de Informação Crítica, την οργάνωση PAN (People, Animals and Nature) που συμμετείχε και στις τελευταίες δημοτικές εκλογές, την κατάληψη COSA (Casa Okupada de Setubal Auto-Gestionada) και τους πολύχρονους αγώνες της κατά της παραγωγής τσιμέντου που θα κατέστρεφε το βουνό της περιοχής, ενώ στη Λισαβώνα επισκεφτήκαμε την ΜΚΟ οργάνωση GAIA που δραστηριοποιείται στο ζήτημα της προστασίας των παραδοσιακών σπόρων και έχει βραβευθεί για το έργο της που περιλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα και την παραγωγή σχετικού ντοκιμαντέρ.

Το τελευταίο βράδυ αυτής της πλούσιας εμπειρίας το περάσαμε στη Λισαβώνα όπου παρευρεθήκαμε σε μια γιορτή κατοίκων γειτονιάς με πλούσια αυτοδιαχειριζόμενη κουζίνα και τοπικό κρασί, μια έκθεση ζωγραφικής και τη χορωδία της γειτονιάς που μας τραγούδησε πολύ όμορφα παραδοσιακά και αγωνιστικά τραγούδια στα πορτογαλικά. Εμείς τους μεταφέραμε τις γνώσεις και την εμπειρία μας για το τι σημαίνει απομεγέθυνση και ακολούθησε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Στο τέλος έγινε η κλήρωση της λαχειοφόρου αγοράς με δώρο ένα μεγάλο καλάθι γεμάτο πολύχρωμα, βιολογικά φρούτα και λαχανικά. Ο κύριος που κέρδισε το καλάθι μοίρασε το περιεχόμενό του σε όσους/ες βρίσκονταν εκεί και ήταν υπέροχο να κλείνει η βραδιά με αυτόν τον γενναιόδωρο μοίρασμα των δώρων που έχει να μας προσφέρει η γη. Λίγο πριν αποχαιρετισθούμε και πάρει ο καθένας τον δρόμο του γυρισμού στις πόλεις και τις χώρες μας, ξανατραγουδήσαμε μαζί με τη χορωδία της γειτονιάς και τα περήφανα τραγούδια μας υψώθηκαν στον ουρανό δίνοντας την υπόσχεση να μην εγκαταλείψουμε τις προσπάθειες δημιουργίας ενός άλλου κόσμου προσπαθώντας να τον αλλάξουμε με ό,τι μέσα διαθέτει ο καθένας/μια στη δική του/της χώρα.

Τζην και σαγιονάρες μειώνουν τη θαλάσσια ρύπανση από το πλαστικό

Το πιο ωραίο κομμάτι του 365 2lessplastic project -πέρα από τη μείωση του πλαστικού 🙂 είναι όλες οι πρωτοβουλίες, οι άνθρωποι και οι δραστηριότητες που ανακάλυψα κατά τη διάρκεια της μέχρι στιγμής 4μηνης plasticLess διαδρομής, οι οποίες δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι υπάρχουν και με έχουν ενθουσιάσει με τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους. Πλαστική τέχνη, επανάχρηση, δημιουργικές εκστρατείες που έχουν μετατρέψει ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα, τη μόλυνση από πλαστικό, σε αστείρευτη πηγή ιδεών και δημιουργίας.

Δύο από αυτές θα σας παρουσιάσω σήμερα και έχουν να κάνουν με τη δημιουργία ρούχων και αντικειμένων από πλαστικά σκουπίδια που μολύνουν τις θάλασσες και τους ωκεανούς. Η εταιρεία G-star RAW φτιάχνει τζην ρούχα από πλαστικά μπουκάλια, ενώ η Ocean Sole δημιουργεί χρηστικά και διακοσμητικά αντικείμενα από πλαστικές σαγιονάρες που βρίσκονται πεταμένες στις παραλίες της Κένυας!

Με το σλόγκαν Raw for the Oceans, η εταιρεία G-star μας ενημερώνει ότι σήμερα οι ωκεανοί της γης περιέχουν έξι φορές περισσότερο πλαστικό από ότι θαλάσσια ζωή και μας καλεί να σώσουμε τους ωκεανούς από το πλαστικό, γιατί αν οι ωκεανοί πεθάνουν, θα πεθάνουμε κι εμείς μαζί τους. Έτσι, η G-star σε συνεργασία με την Bionic Yarn (της οποίας δημιουργός είναι ο τραγουδιστής Pharrell Williams!) μαζεύει πλαστικά μπουκάλια από τους ωκεανούς, που στη συνέχεια θρυμματίζει και φτιάχνει νήματα με τα οποία ράβονται τζην και άλλα ρούχα, π.χ. μπλουζάκια και μπουφάν. Το σήμα της συγκεκριμένης σειράς ρούχων είναι ένα χταποδάκι και μπορείτε να τα βρείτε και στη Θεσσαλονίκη σε κατάστημα στην Π. Μελά 32 (σε τιμές μέτριες προς ακριβές).

Δείτε το παρακάτω βίντεο (καθώς και άλλα που υπάρχουν στο youtube) για τη G-star και την εκστρατεία Raw for the Oceans

Ακόμα μία εκπληκτική πρωτοβουλία είναι αυτή της Ocean Sole, οργάνωσης που σε συνεργασία με Αφρικανούς τεχνίτες και καλλιτέχνες, φτιάχνει αντικείμενα όπως σουβέρ και πολύχρωμα διακοσμητικά ζωάκια από χιλιάδες πλαστικές σαγιονάρες που συλλέγονται κατά μήκος των ακτών της Κένυας. Το έψαξα και από τις πληροφορίες που βρήκα δεν πρόκειται για κάποιον συνεταιρισμό (που θα ήταν ιδανικό για την ενδυνάμωση της τοπικής κοινότητας και οικονομίας) αλλά για οργανισμό (foundation) που αναφέρει ότι δημιουργεί θέσεις εργασίας για τους τεχνίτες που απασχολούνται σε αυτόν.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η ιδέα και υλοποίηση είναι εντυπωσιακές και μπορείτε να μάθετε περισσότερα από τη συνέντευξη με την ιδρύτρια της οργάνωσης, Julie Church που στο βίντεο αναφέρει ότι ανακυκλώνουν περίπου χίλια κιλά πλαστικές σαγιονάρες την εβδομάδα!